Güngör YAVUZASLAN "kerkük'ten geldim -4: TÜRK YURDU ERBİL"

Irak Bölgesel Kürt Yönetiminin kontrolünde olan Erbil adeta küçük İstanbul.2003 yılından itibaren hızla gelişen kentin nüfusu 1.5 milyona dayanmış. Erbıil kalesinin her yanında Türk izleri var.kalenin hemen yanında Kayseri Pazarı  etrafı yeni inşaatlarla çevrili Türk mezarlığı var.Tahmini kentte 600 bin Türkmen yaşıyor.Bölgesel Yönetimin merkezi olan kentte Türkmenler var olma mücadelesi veriyor. Erbil bölgenin alışveriş ve ekonomi merkezi. Örneğin Ramazan bayramı boyunca Irak’ın diğer bölgelerinden kenti 105 bin kişi ziyaret etmiş. Erbil’de bugün 1050’e yakın Türk firması var. Yine 250 civarında Iraklılarla ortak açılan firma faaliyet gösteriyor. Türk firmaları ticari yapının geneline hakimler. Irak’ın en güvenli kentti. Özellikle 2005 yılından sonra yaşam normalleşmiş durumda. Erbil’de 13 Türkmen Okulu Türkçe eğitim veriyor. Bu okullar Bölgesel yönetimin eğitimine bağlı. Işık Üniversitesi, Bilkent Koleji, Işık Koleji Erbil’de eğitim veriyor. Yine Selahattin Üniversitesinde Türkçe Bölümü var. Kentte sadece 1 tane Türkmen anaokulu var. ITC genel merkezi 2005 yılına kadar Erbil’de bulunuyordu. ITC’nin merkezi Kerkük’e taşındıktan sonra Türkmenler Erbil’de siyasi olarak zayıflamış durumdalar. Kentte bölgesel anayasa geçerli Bölge meclisinde 5 Türkmen vekil bulunuyor ve 1 Türkmen Bakan var. Bölgesel yönetimde KYB; KDP;Goran,İslami Birlik,İslami Haraket,İslami Cemiyet,Aşuri Demokrat Partisi ve PKK’nın Demokratik Çözüm partisi faaliyet gösteriyor.Yine Barzani tarafından kurdurulan ITC dışında 10 yakın Türkmen Partisi bulunuyor. Türkiye’nin Erbil’de Başkonsolosluğu bulunuyor. Bölgede 30 bin ikametli Türk vatandaşı bulunuyor. Türkiye ve Irak arasındaki ticaret yıllık 8 milyar doları geçmiş durumda.  ERBİL’İN HAFIZASI’MAHMUT ÇELEBİ’’ Erbil Türklerinin önde gelen isimlerinden Mahmut Çelebi bize Irak Coğrafyasında Türkmen varlığının belgeleri ile anlatıyor. Başta Erbil ve  Türkmeneli üzerine ciddi araştırmaları olan Çelebi özel arşivini bize açtı.Erbil tarihiyle ilgili en ciddi belgelerin başında gelen kitap tarihçi Taha El Haşimi’ye ait.Çelebi haritalar ve belgelerle Erbil’in bir Türk yurdu olduğunu birkez daha hatırlattı. Irak Coğrafiyası  Kitabı Irak Eğitim Bakanlığı tarafından 1927 yılında okul kitabı olarak liselerde okutulan kitaptır.Yazarı ise dönemin  Irak Eğitim bakanı General Taha El-Haşimi’dir.Yine 1936 yılında hazırlanan  Irak’ta Kıral 1.Gazi monarşi yönetimi zamanında Mısır’da bastırılan Irak Rehberi’nin 723.sayfasında Irak Halkları bölümü’’ Irak Halkı  üç ana unsurdan meydana gelmektedir, Arab, Kürt ve Türkmenler, bunların yanı sıra başka milletlerde yaşar.Bu kavimlerin bazıları çok eski zamandan beri Irakı vatan seçip yaşamaktadıralr bazlar yakın tarihte Irak göç edip Iraklı olmuşlardır bunlardan Süryaniler, Kildaniler ve Asurilerdir. Bu unsurlar ve Irakın asıl kavimleri ile birlikte bir vatan çemberi içersinde eriyip Iraklı olmuşlardır.... Bunlar hepsi en büyük Milletleri ve en küçük milletleri hepsi ister Misliman ister Hiristiyan veya Yahudi, Yezidiler ve Saibeler ve çok azda olsa Bahailer, bu mozaik Irakın  Anayasısı tarafından korunmaktadır ve Irakın sosyal hukuku ile teminat altına alınmıştır.Iraklılar bu gerçekleri  eski tarihten bugüne kadar bu yapıya saygı göstermiştir. Cami yanında Kilse, Hvra, Ezan sesi Kilse çanı  ve havra ayin sesleri hepsi bir arada güzel bir nağme olarak birbirlerine karışarak sloganları ise Din Allahın Vatan herkesindir.Bir Müslimanın bir Hiristiyan veya bir yahudi aralarında sima olarak ve şekil olarak herhangi bir değişikli olmadığı gibi hepi bir vatının birer parçası olmuşlardır.Irak  lisanların sayısı çoktur, bunlardan  Arabca, Kürtçe, Kildanice, İbranice, Türkçe, Ermenice bununlada beraber  Arapca Irak halkarının esas lisanıdır,  ve bütün kavimleri bu lisanı öğrenmektedirler, Arapça Büyük vatanın lisanı ve Siyaset ile ticaretinde lisanıdır. Bununlada birlikte Irakın Kuzey bölgesinde İki milletin Kürtçe ve Türkmence lisanlarına saygı duyar ve her iki lisanı  Kuzey bölgesinde  okullarda ve mahkemelerde resmi lisan olarak kabul eder. Küçük etnik yapıdaki lisanlar ise bazı yerlede mabedlerde ve bazı okularda  görümektedir’’denilmeketedir.Araştırmacı Mahmut Çelebi arşivlerini bize açtı. Irak Coğrafiyası  Kitabı Irak Eğitim Bakanlığı tarafından 1927 yılında okul kitabı olarak liselerde okutulan kitaptır.Yazarı ise dönemin  Irak Eğitim bakanı General Taha El-Haşimi’dir.Sayfa 242  (son paragraf)’’Kerkük livası ( Vilayeti )Bu vilayet Irakın Kuzey bölgesindedir,  Kifri ve çamçamal kazlarında  kilometre başına 4-8 kişi düşer.Kerkük Nahiyesi ise her kilometreye 16-32 kişi düşer.1920 yılında yapılan nufus sayımına göre vilayetin nufusu 92000 kişi olrak tespit edilmiştir. Bu nufusun çoğunluğu Türktür Türklerden sonrada Kürtler ve Araplar gelir’’denilmektedir.Aynı kitapta’’KERKÜK. Livanın ( Vilayetin ) İdari bölümler. Liva  idari olarak Merkez liva, ve kazalardan oluşmaktadır. Kazaları:  Çamçmal, Kifri ve Kil .... Çamçamal Kazası Livanın Doğu tarafındadır Kifri ise, Günyendedir. 1-Merkez Liva.... Kerkükün nahiyeleri, Davuk ( Tavuk veya Dakuk ), Altunköprü, Karahasan, Şuvn ve milha. 2-Çamçamal Kazası.Merkezi Çamçamal... Nahiyesi Çamçamal, 3-Kifri Kazası. (Salahiye )Merkezi Kifri Nahiyeleri. Kifri..Tuzhurmatı, Karatepe,Kaleşirvane ve Şebiçe. 4- Kil Kazası.merkezi Kil nahiyleri Kil, Sinkav, Liva ( Vilayet ) Merkezi  Ve kaza merkezleri.. . 1- Kerkük şehri .  Düz arazi üzerinde inşa edilmiş bir şehirdir  Doğu tarafında Karahasn Dağı bulunuyor  Şehirin ortasından  Hassa Çay geçer ve şehiri ikiye böler. Çay vadinsinin doğu tarafında büyük bir tepe üzerinde inşa edilmiş eseri kale var, Kaleye  Kale mahallesi derler. Şehrin doğu tarafına Kale tarafı denir Güney tarafına ise Korya denir , Korya da  büyük ölçüde bağlar bulunur. Şehirin kuzeyinde Şaturlu mahallesi var oradada bağlar var. Şehirde 4000 konut bulunur, Konutlar genelde Taş ve çamurdan yapılan binalardır. En son sayıma göre * Kerkük şehrinin nufusu 32191 kişi olarak tespit edilmiştir Halkın ekseriyet Türktür.1920 İngiliz işgal güçleri tarafından ilk olarak Irakta nufus sayımı yapılmıştır... Bu sayımda o zamanın adet ve örflerine göre  Kadın ve kızlar dahil edilmemiştir... Büyük ölçüdede reşit olmyan erkek çocuklarda sayıma dahil edilmemiştir. Yine aynı kitaptan Erbil bilgilerine bakarsak,Irak Coğrafyası Sayfa 236 Erbil Livasıı ( Vilayeti ) Irakın Kuzey bölgesindedir....Vilayette Kürtler, Türkler ve az miktarda  Araplar yaşarlar.  Vilayett kilometre  başına 8-ile 16 kişi düşer. Koysancak, Güyer ve Kaledize nahiyelerinde ise Kilometre başına 16-36 kişi düşer......1920 Yılında yapılan nüfus sayımına dayanarak vilayetin nufusu 106000 kişi olrak tespit edilmiştir.* Vilyetin ahalisi genelde Buğday,Pirinç,Tütün ve hayvancılık yaparlar.......1-Erbil Kasabası Düz arazi üzerinde inşa edilmiştir Doğu trafında Sefin ve Pirman Dağları var.... Erbil arazilerini Kehrizler** aracı ile sular.... Erbil Şehri üç mahleden meydana gelir...Kürttek, Hanegah ve Kale mahalesi. Halkı Türktür, Kürtçeyide bilirler. Enson nufus syımınd ise Erbil şehrinin nufusu 21300 kişi olrak tespit edilmiştir***. İNGİLİZLER 1920’DE ERBİL TÜRK DEDİLER Osmanlı sonrası Erbil’de  görev yapan İngiliz siyasi hakimi Paul Rich Irak’ta geçirdiği 2 yılını anlatan kitabında ‘’erbilliler Kürtçe konuşabilirler,Evdeki lisanları Türkçe’dir.Kin Kale’de 5 bin kişi yaşar ve en temiz Türk ırkını görebilirsiniz’’diyerek kentteki Türk varlığını kabul etmiştir.       BİZ TÜRKMENİZ